Ngăn chặn rủi ro cho nhà đầu tư

Từ ngày 1.1.2025, Luật Chứng khoán sửa đổi sẽ chính thức có hiệu lực. Các chuyên gia đánh giá, Luật Chứng khoán sửa đổi có nhiều điểm mới mang tính đột phá, không chỉ giúp cải thiện khung pháp lý mà còn đáp ứng tốt hơn nhu cầu phát triển thị trường chứng khoán bền vững, an toàn trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Trong đó, có nhiều điểm mới về phát hành trái phiếu, tăng cường tính kỷ luật giúp thị trường phát triển bền vững.

Theo đáng giá của chuyên gia VIS Rating, những sửa đổi này có lợi cho trái chủ thông qua việc ngăn chặn vi phạm từ các tổ chức phát hành trái phiếu, hạn chế hoạt động đầu tư có rủi ro cao, áp dụng bắt buộc các công bố thông tin kịp thời và xếp hạng tín nhiệm để cải thiện kỷ luật thị trường.

So với luật hiện hành, các sửa đổi mới xác định rõ vai trò và trách nhiệm của từng bên tham gia phát hành trái phiếu ra công chúng và phát hành riêng lẻ, bao gồm đơn vị tư vấn, kiểm toán và đơn vị xếp hạng tín nhiệm. Luật mới quy định rằng, các đơn vị này phải tuân thủ tất cả các luật và quy định hiện hành và cung cấp dịch vụ một cách trung thực và có trách nhiệm. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) sẽ có quyền thực thi pháp lý đối với bất kỳ vi phạm nào có thể gây hại cho nhà đầu tư, ví dụ như khi các nhà phát hành không công bố thông tin cần thiết cho nhà đầu tư.

Ngoài việc tăng cường minh bạch thông tin, luật mới sẽ ngăn chặn hoạt động đầu tư có rủi ro cao của nhà đầu tư cá nhân.

Thứ nhất, các công ty có rủi ro cao sẽ bị hạn chế phát hành trái phiếu ra công chúng; tổ chức phát hành sẽ phải tuân thủ các tiêu chí chặt chẽ hơn, chẳng hạn như tỉ lệ nợ phải trả trên vốn chủ, điều kiện về người đại diện trái chủ và xếp hạng tín nhiệm theo quy định.

Thứ hai, đối với phát hành riêng lẻ, trái phiếu riêng lẻ không còn được phân phối và bán cho các nhà đầu tư cá nhân, trừ khi họ được coi là nhà đầu tư chuyên nghiệp và các trái phiếu đó được xếp hạng và phải được ngân hàng bảo lãnh thanh toán hoặc có tài sản đảm bảo.

Mở đường cho dòng vốn ngoại

Đáng chú ý, Luật Chứng khoán sửa đổi đã bổ sung quy định “tổ chức, cá nhân nước ngoài cũng được coi là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp”.

Quy định này mở đường cho các nhà đầu tư nước ngoài được tham gia rót vốn đầu tư vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam, đồng thời quy định chặt chẽ hơn về đối tượng tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Theo đó, nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp cá nhân chỉ được mua bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trong hai trường hợp: Doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ có xếp hạng tín nhiệm và có tài sản bảo đảm; doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ có xếp hạng tín nhiệm và có bảo lãnh thanh toán của tổ chức tín dụng.

Ông Nguyễn Khắc Hải - Giám đốc Khối phụ trách Luật và Kiểm soát tuân thủ, Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI - nhận định, sửa đổi này sẽ tạo điều kiện để các nhà đầu tư cá nhân nước ngoài dễ dàng tham gia đầu tư vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, thúc đẩy đầu tư gián tiếp vào Việt Nam, đa dạng hóa tệp khách hàng tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Hiện nay, các định chế đầu tư tổ chức, bao gồm quỹ đầu tư, công ty bảo hiểm, quỹ hưu trí tự nguyện, mới sở hữu chưa đến 10% giá trị trái phiếu lưu hành. Do đó, cần sửa đổi quy định để phát triển nhà đầu tư tổ chức, cho phép các định chế tài chính tham gia sâu hơn thị trường trái phiếu doanh nghiệp dựa trên khung quản trị đầu tư dựa trên rủi ro.

Ông Nguyễn Khắc Hải cho rằng, những quy định trên sẽ giúp giải tỏa tâm lý của các nhà đầu tư trên thị trường và “mở đường” cho nhà đầu tư quay thị trường, kích thích sự sôi động của thị trường trái phiếu doanh nghiệp.