"Thủy - hỏa - đạo - tặc", câu thành ngữ mà ông cha ta đúc kết từ nhiều đời nay để nói về mối đe dọa, thiệt hại to lớn, khôn lường do lũ lụt và hỏa hoạn gây ra. Nhiều người biết đến mối nguy này nhưng lại chưa quan tâm để ngăn ngừa từ sớm, từ xa, nhất là vấn đề "hỏa tặc". Ngày 1/8, vụ hỏa hoạn đặc biệt nghiêm trọng xảy ra tại quán karaoke 231 Quan Hoa, Cầu Giấy (Hà Nội) làm 3 cán bộ, chiến sỹ Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy Công an quận Cầu Giấy hy sinh khi tham gia chữa cháy, cứu nạn một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo đối với các cấp chính quyền, người dân về an toàn, phòng, chống cháy nổ.

Canh cánh nỗi lo cháy từ chủ quan

Qua thống kê, ngoài vụ cháy quán karaoke kể trên, tại Hà Nội đã từng xảy ra những vụ cháy lớn, gây thiệt hại về người và tài sản. Ngày 21/4/2022, vụ cháy xảy ra tại ngõ 65, phố Phạm Ngọc Thạch (Đống Đa) khiến 4 người tử vong. Năm 2016, hỏa hoạn nghiêm trọng tại quán karaoke ở phố Trần Thái Tông (Cầu Giấy) khiến 13 người tử vong. Hay vụ cháy tại quán Zone 9 ở phố Trần Thánh Tông (Hai Bà Trưng) năm 2013 làm 6 người chết. Nguyên nhân các vụ cháy trên được xác định là do chủ quan trong quá trình hàn xì, sinh hoạt, khiến lửa bùng phát lớn, gây ra những cái chết thương tâm. Dù đã có những bài học đau lòng nhưng tại Hà Nội nhiều người vẫn khá thờ ơ với "giặc lửa".

Hiện mới đầu tháng 7 âm lịch, với quan niệm là "tháng xá tội vong nhân", nhiều gia đình ở Thủ đô đã mua rất nhiều vàng mã rồi đốt, hóa ngay trong khu dân cư, hành lang tòa nhà. Việc làm này không chỉ gây tốn kém về tiền bạc, ô nhiễm môi trường mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây ra các vụ hỏa hoạn. Trên thực tế, trưa 4/2/2021, hỏa hoạn xảy ra tại phòng trọ ở ngõ 73 phố Tam Khương (Đống Đa) do đốt vàng mã cúng ông Công ông Táo khiến 4 người tử vong.

Một nguyên nhân chủ quan khác là tại nhiều chung cư cũ ở Hà Nội, nhiều hộ dân cơi nới thêm chỗ ở, theo dạng "chuồng cọp" nên không có đường thoát hiểm. Khi xảy ra hỏa hoạn, người trong căn hộ khó thoát ra, còn lực lượng chức năng mất nhiều thời gian để có thể phá "chuồng cọp", khó tiếp cận căn hộ để cứu các nạn nhân đang mắc kẹt. Hiểm họa không chỉ đến từ những căn nhà cơi nới. Hàng trăm khu dân cư có đường vào là ngõ nhỏ dưới 2 mét, sâu vài trăm mét cũng trở thành nguy cơ dẫn đến mất an toàn, khó tiếp cận khi xảy ra cháy nổ. 

Trong 6 tháng đầu năm 2022, số vụ cháy trên địa bàn Hà Nội tăng 3 vụ, tăng 1 người chết so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, vẫn còn tình trạng một số chủ đầu tư không chấp hành những quy định về phòng cháy, chữa cháy. Ngoài ra, hàng nghìn cơ sở sản xuất, kinh doanh kết hợp làm nhà ở riêng lẻ khiến nỗi lo thường trực về cháy, nổ có thể ập đến bất cứ lúc nào.

Nâng cao nhận thức cho lực lượng phòng cháy, chữa cháy cơ sở

Đối với công tác chữa cháy, “thời điểm vàng” để thực hiện dập lửa là không quả từ 5 phút kể từ khi đám cháy xuất hiện. Vì vậy, việc huy động tối đa lực lượng chữa cháy ngay từ khi mới xảy ra theo phương châm “4 tại chỗ", trong đó coi trọng những lực lượng có mặt nhanh nhất với phương châm “lực lượng trong dân - phương tiện trong dân - hậu cần trong dân và chỉ huy ở trong dân” là rất quan trọng. Từ đó, vấn đề được đặt lên hàng đầu là cần nâng cao nhận thức cho lực lượng ở cơ sở.

Ngày 4/8, dưới nắng hè oi ả, tại sân của UBND phường Thạch Bàn (Long Biên), hàng vài chục người thuộc nhiều tổ dân phố trong phường đang tập trung theo dõi Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy Công an quận hướng dẫn sử dụng vòi, lăng, bình xịt, chăn ẩm... để chữa cháy tại cơ sở. Dù còn chưa thực sự nhanh và chuẩn xác khi thực hiện những thao tác chữa cháy nhưng các thành viên tổ dân phố của phường đều nắm được kỹ năng cơ bản xử lý tình huống cháy ở khu dân cư.

Ông Nguyễn Văn Thắng, Chủ tịch UBND phường Thạch Bàn thông tin: Đội phòng cháy, chữa cháy tổ dân phố, có từ 10 - 15 người, được lựa chọn từ cơ sở. Mục đích của việc thành lập Đội là hướng tới tuyên truyền nhằm ngăn ngừa từ sớm, từ xa các nguyên nhân có thể gây cháy nổ trên địa bàn. Trong trường hợp xảy ra hỏa hoạn, những thành viên của Đội sẽ là các "chiến binh" - lực lượng nòng cốt trong dập lửa, cứu người tại mỗi khu dân cư. Trước khi lực lượng cứu hỏa chuyên trách tới, các thành viên trong Đội đều là dân cư địa phương, thông thuộc địa hình, sẽ vận dụng kiến thức để triển khai chữa cháy bước đầu cho nhanh và hiệu quả, từ việc cắt điện ở đâu, lấy nước như thế nào...

Tại quận Ba Đình, cả 217 tổ dân phố trên địa bàn đều thành lập Đội chữa cháy dân phòng. Các Đội đều được tập huấn, trang bị những phương tiện, thiết bị chữa cháy, bước đầu phát huy được hiệu quả. Theo Phó Chủ tịch UBND quận Ba Đình Nguyễn Trung Dũng, 6 tháng đầu năm, trên địa bàn quận xảy ra 10 vụ cháy và 20 sự cố cháy; trong đó khoảng 70% các vụ việc đều được lực lượng tại chỗ và quần chúng nhân dân xử lý kịp thời, dập tắt đám cháy ngay từ khi mới phát sinh, không gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Qua đó đã phát huy hiệu quả của việc trang bị kỹ năng chữa cháy và cứu nạn cứu hộ cho lực lượng cơ sở và quần chúng nhân dân. Không chủ quan với “giặc hỏa”, UBND quận vẫn yêu cầu các phường cần nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác phòng cháy, chữa cháy theo phương châm “4 tại chỗ”; kịp thời bổ sung trang bị, phương tiện phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ; tổ chức thực tập phương án chữa cháy cho các đội phòng cháy của khu dân cư, đảm bảo tính chủ động trong công tác chữa cháy trên địa bàn.

Trao đổi với ông Hà Anh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND quận Đống Đa được biết, ngay sau khi xảy ra vụ cháy tại 231 Quan Hoa (Cầu Giấy), UBND quận đã ban hành văn bản số 1520 về tăng cường công tác đảm bảo phòng, chống cháy nổ đối với cơ sở kinh doanh dịch vụ karaoke, vũ trường; trong đó, yêu cầu các phường rà soát, kiểm tra các quán karaoke trên địa bàn. Trường hợp, quán không đủ điều kiện hoạt động, yêu cầu ra quyết định đình chỉ hoạt động. UBND phường chịu trách nhiệm trước lãnh đạo quận khi để quán karaoke không phép hoạt động. Cũng theo ông Hà Anh Tuấn, UBND quận còn có văn bản, yêu cầu các đơn vị liên quan tiến hành kiểm tra các cơ sở kinh doanh karaoke trên địa bàn về an toàn phòng, chống cháy nổ; hướng dẫn các chủ cơ sở, khi sửa chữa, cải tạo có sử dụng hàn, xì cần thực hiện làm sàn thao tác bằng vật liệu không hoặc khó cháy để ngăn ngừa hỏa hoạn có thể xảy ra.

Để tăng cường hơn nữa công tác chủ động phòng, chống cháy nổ trên địa bàn, mới đây, Thành ủy Hà Nội đã có văn bản chỉ đạo các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, Thủ trưởng các cơ quan, đơn vị, từ thành phố đến cơ sở tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt, thực hiện nghiêm sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng cháy, chữa cháy.

Thành ủy Hà Nội yêu cầu người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, địa phương, đơn vị chịu trách nhiệm trước Thành ủy nếu để xảy ra cháy nổ phức tạp, hậu quả nghiêm trọng do nguyên nhân chủ quan trên địa bàn, phạm vi quản lý. Cùng với đó, thành phố chỉ đạo các đơn vị vận động để 100% hộ gia đình, nhà ở kết hợp sản xuất kinh doanh mở "lối thoát nạn thứ 2"; nhân rộng mô hình Tổ liên gia an toàn phòng cháy, chữa cháy. Với sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ, hy vọng thời gian tới tại Hà Nội sẽ bớt đi những vụ hỏa hoạn, không xảy ra những vụ cháy đặc biệt nghiêm trọng.