Tại phiên thảo luận kinh tế xã hội ngày 25.5, nhiều đại biểu Quốc hội đặt vấn đề, EVN lỗ hơn 26.000 tỷ đồng năm 2022, còn các công ty phát điện, gồm đơn vị thành viên của EVN, vẫn lãi hàng nghìn tỷ và có hàng chục nghìn tỷ gửi ngân hàng.

Trong văn bản gửi Ủy ban Kinh tế và các đại biểu Quốc hội mới đây, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) giải thích, cần xem xét con số gửi hàng chục nghìn tỷ với số dư nợ ngắn hạn, khoảng 60.045 tỷ đồng, tại cùng thời điểm của các công ty thành viên.

Theo EVN, các khoản nợ ngắn hạn trên cho thấy số nợ vay tại các đơn vị là rất lớn. "Nhu cầu trả nợ gốc và lãi vay trong năm rất cao, đòi hỏi các đơn vị phải duy trì số dư đủ trả nợ đến hạn, nhằm đảm bảo tín nhiệm tín dụng cho các khoản vay thời gian tới", tập đoàn này giải thích.

Ngoài ra, số tiền này được dùng để thanh toán trả nợ cho các nhà cung cấp, thanh toán tiền mua điện cho các nhà máy điện mặt trời mái nhà, thủy điện nhỏ vào đầu tháng sau theo các hợp đồng đã ký. Số tiền này cũng để đầu tư hệ thống phân phối - bán lẻ đáp ứng nhu cầu tăng trưởng phụ tải (tiêu thụ điện năng), và chi phí cho sản xuất kinh doanh.

"Các tổng công ty điện lực phải chủ động cân đối dòng tiền phù hợp để đảm bảo thanh toán nợ gốc, lãi vay kịp thời cho các đơn vị tín dụng, thanh toán cho các nhà cung cấp, các nhà máy điện theo quy định, và có trách nhiệm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của đơn vị", EVN cho biết.

Trước đó, bà Tạ Thị Yên, Phó Trưởng Ban công tác đại biểu, cũng đặt vấn đề "tại sao công ty mẹ lỗ, công ty con lại lãi".

"Nếu EVN lỗ do giá đầu vào tăng cao, gồm nhiên liệu, lãi vay hay bị lỗ tỷ giá thì các công ty con cũng đối diện với khó khăn này. Tại sao công ty mẹ lỗ còn các công ty con lại lãi, đây có phải do năng lực quản lý không?", bà nói.

Việc này cũng từng được Thứ trưởng Công Thương Đặng Hoàng An giải thích tại cuộc họp báo ngày 26.5. Ông cho biết, nguyên tắc vận hành thị trường là EVN mua các nguồn điện theo cơ chế từ giá thấp đến cao. Tức là nhà máy phát điện nào chào giá thấp trên thị trường được huy động trước, giá cao sẽ huy động cuối cùng. Do đó, các nguồn từ thủy điện, than, khí, dầu, năng lượng tái tạo đều bán hết cho Tập đoàn điện lực Việt Nam.

"EVN hiện là nơi mua duy nhất, đóng vai trò mua hộ, phải mua với chi phí đắt đỏ, trong khi giá bán điện tới khách hàng do Nhà nước điều tiết", ông An nói.

EVN đóng vai trò mua hộ và phải chịu các chi phí cao khi giá mua điện tăng, giá bán ra thấp nên gây lỗ. "Đây vừa là cái khó nhưng cũng là vai trò của doanh nghiệp Nhà nước trong đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia", Thứ trưởng Công Thương giải thích.

Về huy động các nguồn năng lượng tái tạo, EVN cho biết thời gian qua phát triển mạnh nhưng chủ yếu chỉ nằm ở khu vực miền Trung và miền Nam. Tuy nhiên, khó khăn về cung cấp điện trong một số thời điểm lại diễn ra ở miền Bắc.

Việc truyền tải điện từ miền Nam, Trung ra phía Bắc được huy động ở mức độ cao trên đường dây siêu cao áp 500 kV, nhưng do giới hạn về mặt kỹ thuật và đảm bảo an toàn vận hành đường dây, các nguồn bổ sung này cũng không hỗ trợ được nhiều cho miền Bắc.