Mức trợ cấp hiện quá thấp

Theo Bộ LĐTBXH, hiện cả nước có khoảng 3,3 triệu đối tượng bảo trợ xã hội đang hưởng trợ cấp hàng tháng, và khoảng 400.000 đối tượng thuộc nhóm chăm sóc người tâm thần nặng, người khuyết tật đặc biệt nặng, người cao tuổi cô đơn không nơi nương tựa, không tự phục vụ. Như vậy, tính chung có khoảng 3,7 triệu người đang hưởng trợ cấp hàng tháng, với mức chi khoảng 28.000 tỷ đồng/năm, bao gồm trợ cấp, hỗ trợ chăm sóc, bảo hiểm y tế. Tuy nhiên, các chính sách mới hỗ trợ được một phần nhu cầu thiết yếu tối thiểu của những đối tượng như cơm ăn, áo mặc, điện nước sinh hoạt, đảm bảo cuộc sống.

Ông Tô Đức - Cục trưởng Cục Bảo trợ xã hội (Bộ LĐTBXH) cho biết, hiện nay mức chuẩn trợ cấp xã hội đang là 360.000 đồng/tháng, rất thấp và chỉ đạt 24% so với chuẩn nghèo khu vực nông thôn của giai đoạn 2021-2025 (1,5 triệu đồng/tháng), và 20% so với lương cơ sở từ 1/7/2023 (1,8 triệu đồng/tháng).

Từ thực tế trên, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết giao Bộ LĐTBXH phối hợp với Bộ Tài chính nghiên cứu, tham mưu trình Chính phủ nâng mức trợ cấp lên đối với nhóm đối tượng bảo trợ xã hội. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ đã xây dựng phương án, lấy ý kiến các bộ, ngành, đề xuất Bộ Tài chính nghiên cứu, bố trí tăng nguồn lực dành cho đối tượng bảo trợ xã hội, phù hợp với điều kiện ngân sách trong bối cảnh cải cách chính sách tiền lương.

“Khi cải cách tiền lương, khoảng cách giữa chuẩn trợ giúp xã hội sẽ tiếp tục được gia tăng. Do đó, chúng tôi đã báo cáo các cấp có thẩm quyền lộ trình tăng mức trợ cấp cho đối tượng bảo trợ xã hội. Chúng ta cũng sẽ rà soát để xác định, hoàn thiện chính sách trợ cấp xã hội đối với một số nhóm đối tượng đã được quy định” - ông Đức cho hay.

Đảm bảo mức sống tối thiểu

Về mục tiêu sửa đổi, Bộ LĐTBXH cho biết, việc nâng mức trợ cấp sẽ tuân theo một số nguyên tắc. Trước hết, sẽ thiết kế chính sách phù hợp với khả năng bố trí ngân sách và điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước sau đó, sẽ hướng đến mục tiêu bảo đảm mức sống tối thiểu cho nhóm đối tượng, như có cơm ăn, áo mặc, nhu cầu về điện, nước sinh hoạt. Cuối cùng là những nhu cầu sử dụng dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục…

“Theo Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 20 năm 2021 của Chính phủ về chính sách trợ giúp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội, Bộ LĐTBXH đề xuất mức chuẩn trợ giúp xã hội áp dụng từ ngày 1/7/2024 là 500.000 đồng/tháng. Kinh phí phát sinh 4.700 tỷ đồng. Còn phương án tăng lên 750.000 đồng, ngân sách dự kiến chi 54.000 tỷ đồng/năm. Nếu thực hiện từ 1/7/2024, kinh phí bố trí thêm khoảng 13.000 tỷ đồng” - ông Đức nói.

Như vậy, so với hiện nay, mức chuẩn trợ giúp xã hội sẽ tăng thêm 140.000 đồng/tháng. Ngoài ra, tùy thuộc điều kiện kinh tế - xã hội tại địa phương, UBND tỉnh, thành phố trình HĐND cùng cấp quyết định đối với trường hợp quy định như sau: Mức chuẩn trợ giúp xã hội, mức trợ giúp xã hội áp dụng trên địa bàn cao hơn mức chuẩn trợ giúp xã hội, mức trợ giúp xã hội quy định tại Nghị định này.

Theo Nghị định 20, hiện có 8 nhóm đối tượng bảo trợ xã hội đang được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng như: Trẻ em dưới 16 tuổi bị bỏ rơi chưa có người nhận làm con nuôi, mồ côi cả cha và mẹ; trẻ em nhiễm HIV/AIDS thuộc hộ nghèo; người cao tuổi thuộc diện hộ nghèo, người cao tuổi từ đủ 75 tuổi đến 80 tuổi thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang sống tại địa bàn các xã, thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đặc biệt khó khăn. Người từ đủ 80 tuổi trở lên không không có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng, trợ cấp xã hội hàng tháng; người khuyết tật nặng, người khuyết tật đặc biệt nặng...

Theo ông Đức, Bộ LĐTBXH đã trình Trung ương ban hành Nghị quyết 42/2023 về nâng cao chính sách xã hội. Tư tưởng cốt lõi là an sinh toàn diện, toàn dân, bằng chính sách nhiều tầng, nhiều lớp để hỗ trợ người dân như chính sách bảo hiểm xã hội, việc làm. Trợ giúp xã hội chỉ là tầng cuối của hệ thống an sinh. Khi người khó khăn nhất lọt qua các lưới trên thì tầng cuối đóng vai trò điểm tựa cuối cùng, "bà đỡ" cho người dân có mức sống tối thiểu.

"Chúng tôi hướng tới sàn có tiêu chí cụ thể, người dân ở ngưỡng nào, thì có gói an sinh xã hội phù hợp được kích hoạt. Những trường hợp bị ảnh hưởng bởi đại dịch, thiên tai, gặp tai nạn dẫn đến khuyết tật vĩnh viễn, không còn khả năng lao động... thì hỗ trợ dài hơi ra sao..." - ông Đức chia sẻ.

Cùng với đề xuất tăng mức trợ cấp xã hội, hiện Bộ LĐTBXH phối hợp với Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước và các địa phương đẩy mạnh việc thực hiện chi trả trợ cấp xã hội không dùng tiền mặt, đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Đồng thời, đáp ứng yêu cầu bao phủ điểm rút tiền mặt từ tài khoản đến tận cấp xã, phường, đảm bảo thuận tiện, an toàn, và phù hợp với đặc thù của đối tượng bảo trợ xã hội.