Di sản điện ảnh khắc ghi lịch sử

Có thể nói những thước phim lịch sử đó thực sự là những di sản điện ảnh. Dịp Quốc khánh 2/9, khán giả đổ xô tìm lại những thước phim lịch sử ghi lại những dấu mốc lịch sử chói lọi của dân tộc Việt Nam.

Không thể không kể đến phim Ngày Độc lập 1945 (1975) của NSND, đạo diễn Phạm Kỳ Nam. Đây là bộ phim tài liệu đặc biệt, có hình ảnh thời khắc lịch sử Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập tại quảng trường Ba Đình, thời lượng khoảng 5 phút.

Hình ảnh đoàn người nô nức kéo về Quảng trường Ba Đình, giọng nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh với lá cờ đỏ sao vàng tung bay trong khoảnh khắc khai sinh ra nước Việt Nam làm nên giá trị của bộ phim.

Bên cạnh đó, những phim như Sức sống của Bản Tuyên ngôn, Tết Độc lập, Lời khát vọng dân tộc... cũng là những thước phim vô cùng chân thực về khoảnh khắc lịch sử khi khai sinh ra đất nước Việt Nam.

Sao tháng Tám (1976) của đạo diễn Trần Đắc là phim điện ảnh không thể thiếu khi kể tên những phim khắc họa một thời kháng chiến lừng lẫy trong sử Việt. Đến nay, sau gần 50 năm, Sao tháng Tám vẫn là di sản điện ảnh ghi dấu lịch sử dân tộc bằng điện ảnh.

Đạo diễn Trần Đắc lấy cốt truyện từ cuốn hồi ký Nắng Hưng Yên của nhà văn Hà Ân. Hồi ký ghi lại lời kể của bà Nguyễn Thị Hưng (Nguyễn Thị Ức (1920-1993).

Bà Hưng trở thành nguyên mẫu để xây dựng hình tượng nữ chiến sĩ cách mạng - chị Nhu. Vai phản diện Kiều Trinh được lấy nguyên mẫu từ nữ gián điệp Nga Thiên Hương. Phim quy tụ những nghệ sĩ như NSND Thanh Tú, nghệ sĩ Dũng Nhi, NSƯT Đức Hoàn…

Cũng lấy bối cảnh lịch sử của năm 1946-1947 còn có phim truyền hình Sống mãi với Thủ đô do Lê Phương, Trịnh Thanh Nhã viết kịch bản, được Lê Đức Tiến và Nguyễn Thế Vĩnh đạo diễn.

Phim truyện nhựa Hà Nội mùa Đông 1946 do Hoàng Nhuận Cầm, Đặng Nhật Minh viết kịch bản về thời khắc Chủ tịch Hồ Chí Minh ký tạm ước với Pháp để chuẩn bị đối phó tình hình lúc bấy giờ. Bộ phim do đạo diễn Đặng Nhật Minh thực hiện đoạt nhiều giải thưởng tại LHP Việt Nam lần thứ 12.

Mới đây nhất, phim Đào, phở và piano của đạo diễn Phi Tiến Sơn nhận được sự đón nhận lớn từ khán giả. Đây được coi là phim hiếm hoi sử dụng ngân sách Nhà nước sản xuất, phát hành hòa vốn.

Khán giả không quay lưng với phim lịch sử chất lượng

Nhiều nhà sản xuất, đạo diễn luôn mong muốn được thử sức ở mảng phim lịch sử nhưng lại không biết bắt đầu từ đâu. Trong khi việc sử dụng ngân sách còn hạn chế, cơ chế hợp tác công - tư chưa rõ ràng, việc sử dụng vốn tư nhân nhiều khi không đảm bảo tính "sử" của phim.

Thực tế, phim lịch sử hiện nay thường do các hãng phim lớn sản xuất và được Nhà nước dành kinh phí thường niên. Phần lớn các bộ phim này được sản xuất để phục vụ nhiệm vụ chính trị. Hàng loạt phim nhà nước đặt hàng như Bình minh đỏ, Phơi sáng, Hồng Hà nữ sĩ… dù được giới chuyên môn ghi nhận nhưng không được đông đảo khán giả biết đến.

Nhiều phim lịch sử, phim đặt hàng thường chỉ được cất kho, chỉ chiếu vào những dịp kỷ niệm quan trọng, các kỳ liên hoan phim hoặc chiếu miễn phí phục vụ nhiệm vụ chính trị.

Đây cũng là lý do khán giả khó tiếp cận dòng phim đặt hàng. Có thể nói, nhiều khán giả vì quan tâm, yêu thích lịch sử và bỏ công tìm kiếm nên biết thêm về những bộ phim lịch sử có giá trị.