Adeno là loại virus có rất nhiều tuýp. Mỗi tuýp gây bệnh khác nhau như viêm đường hô hấp, tiêu chảy, viêm kết mạc trong đó, có tuýp nghi ngờ liên quan bệnh viêm gan bí ẩn xảy ra tại hơn 20 nước cách đây vài tháng. Còn tại Việt Nam, vẫn phổ biến là tuýp gây nhiễm trùng đường hô hấp của trẻ. Tuy nhiên, hiện số ca mắc tăng cao thậm chí đã có 6 ca tử vong.

Tại một trong những phòng dành riêng điều trị trẻ nhiễm Adenovirus tại Bệnh viện Nhi Trung ương, hầu hết là bệnh nhi dưới 3 tuổi. Triệu chứng chung là sốt cao, ho, khó thở, viêm phổi.

Gần 50% trẻ suy hô hấp phải thở oxy, thậm chí có trường hợp phải thở máy.

Qua xét nghiệm PCR, Bệnh viện Nhi Trung ương đã phát hiện 133 ca dương tính với Adenovirus trong tháng 8. Chỉ tính riêng trong tuần từ 5/9-11/9, Bệnh viện đã ghi nhận 151 trường hợp dương tính với Adenovirus, tăng gần 2,2 lần so với tuần trước đó. Tương tự COVID-19 cả về đường lây và cơ chế bệnh, ca Adenovirus thường tăng nặng ở trường hợp có bệnh lý nền, suy giảm miễn dịch. Hiện tượng tăng bất thường như hiện nay đang có nguy cơ dẫn đến dịch.

Theo PGS.TS Lê Thị Hồng Hanh - Giám đốc Trung tâm Hô Hấp, Bệnh viện Nhi Trung ương: Adenovirus chia làm 7 nhóm từ A-G trong đó có hơn 50 tuýp gây bệnh ở người và có thể gây bệnh ở nhiều cơ quan trong cơ thể. Các tổn thương thường gặp nhất do mắc Adenovirus là viêm đường hô hấp trên, viêm đường hô hấp dưới, viêm kết mạc mắt (đau mắt đỏ), các bệnh lý ở đường tiêu hóa (tiêu chảy, nôn, buồn nôn,…), viêm bàng quang, viêm não màng não,…Bệnh do Adenovirus gây ra xuất hiện quanh năm nhưng đặc biệt phát triển mạnh vào thời điểm giao mùa Xuân – Hè hoặc Thu – Đông.

Đường lây truyền Adenovirus

Adenovirus lây truyền qua đường giọt bắn, qua đường hô hấp giữa người với người. Bệnh có thể lây qua niêm mạc khi bơi lội hoặc nguồn nước dùng trong sinh hoạt bị ô nhiễm, hoặc lây truyền khi người lành sử dụng chung những vật dụng cá nhân với người bệnh. Thời gian ủ bệnh khoảng từ 8-12 ngày.

Adeno có thể gây bệnh ở mọi đối tượng và mọi lứa tuổi tuổi (trẻ em hay gặp ở độ tuổi từ 6 tháng – 5 tuổi). Trong đó, các đối tượng như trẻ em, người lớn tuổi, người bị bệnh mạn tính… thường có nguy cơ cao nhiễm virus này do có sức đề kháng kém.

Trẻ mắc Adenovirus có nguy hiểm không?

Trẻ nhiễm Adenovirus thường có các biểu hiện như: Sốt cao, ho, khò khè, có thể kèm theo viêm kết mạc mắt và rối loạn tiêu hóa. Với trẻ có biểu hiện nặng thì xuất hiện tình trạng khó thở.

“Virus Adeno có khả năng lây lan nhanh trong cộng đồng và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời như: suy hô hấp, nhiễm khuẩn huyết, suy đa tạng. Bệnh còn có thể để lại các biến chứng lâu dài, gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ hội chứng viêm tiểu phế quản bít tắc sau nhiễm trùng, giãn phế quản, xơ phổi”, PGS.TS Lê Thị Hồng Hanh cho hay.

Chẩn đoán nhiễm Adenovirus

Khi trẻ có biểu hiện nghi ngờ mắc Adenovirus sẽ được làm các xét nghiệm để hỗ trợ chẩn đoán như: xét nghiệm máu, chụp X-Quang tim phổi, xét nghiệm xác định căn nguyên bằng kỹ thuật Realtime PCR.

PGS.TS Phùng Thị Bích Thủy, Trưởng khoa Sinh học phân tử các bệnh truyền nhiễm, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, hiện nay tại Bệnh viện Nhi Trung ương đang áp dụng kỹ thuật Realtime PCR xét nghiệm các mẫu bệnh phẩm lấy từ dịch hô hấp của người bệnh để chẩn đoán xác định Adenovirus và tuýp virus Adeno gây bệnh. Thời gian xét nghiệm giao động từ 70 phút đến 5 tiếng và độ chính xác lên tới 95-99%, với 3 loại xét nghiệm:

- Xét nghiệm Realtime PCR đơn mồi để xác định riêng Adenovirus, thời gian xét nghiệm từ 4-5 tiếng

- Xét nghiệm Realtime PCR đa mồi để xác định cùng lúc 7 loại virus, trong đó có Adenovirus, thời gian xét nghiệm từ 4-5 tiếng

- Xét nghiệm Realtime PCR nhanh trong vòng 70 phút để phát hiện cùng lúc 22 loại virus, trong đó có Adenovirus.

PGS.TS Phùng Thị Bích Thủy cùng đồng nghiệp đang thực hiện kỹ thuật Realtime PCR xét nghiệmchẩn đoán Adenovirus

Giám sát và dự phòng lây nhiễm Adenovirus

Bệnh viện Nhi Trung ương có hệ thống giám sát các ca bệnh truyền nhiễm trong bệnh viện đã được thiết lập từ nhiều năm trước. Vì thế, rất sớm, ngay từ trung tuần tháng 8/2022, bệnh viện đã kịp thời nhận ra khuynh hướng số bệnh nhân mắc Adenovirus đến khám và điều trị tại bệnh viện đang gia tăng nhanh và khác với thông lệ. Cùng với đó, các ứng phó quản lý ca bệnh, dự phòng lây nhiễm đã được bệnh viện triển khai kịp thời.

TS.BS Lê Kiến Ngãi – Trưởng khoa Dự phòng và Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện Nhi Trung ương.

"Tất cả các ca bệnh Adenovirus dương tính tại bệnh viện được hệ thống giám sát cập nhật hàng ngày kèm theo các thông tin dịch tễ và lâm sàng. Khuynh hướng dịch tễ ca bệnh Adenovirus được thông báo cập nhật đến toàn bộ bệnh viện hàng tuần" – TS.BS Lê Kiến Ngãi – Trưởng khoa Dự phòng và Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết.

Khi có ca bệnh Adenovirus xuất hiện hoặc nhập viện, bệnh viện triển khai ngay các biện pháp cách ly, dự phòng lây nhiễm và quản lý điều trị. Theo đó, ca bệnh Adenovirus trong bệnh viện được thu dung điều trị tập trung tại Trung tâm bệnh nhiệt đới và Trung tâm hô hấp; không để ca bệnh Adenovirus lưu tại các đơn vị bệnh mạn tính, đơn vị có nguy cơ cao. Các phòng bệnh nhân Adenovirus được thiết lập theo đúng quy định phòng cách ly ca bệnh lây theo giọt bắn và tiếp xúc. Nhân viên y tế, người lao động được yêu cầu tuân thủ phòng ngừa chuẩn, dự phòng lây truyền qua giọt bắn và dự phòng lây truyền qua tiếp xúc, chú trọng vệ sinh tay, vệ sinh môi trường bề mặt. Bệnh nhân và người nhà được tuyên truyền, hướng dẫn, giáo dục sức khỏe để phòng bệnh và hạn chế lây lan trong bệnh viện.

“Hiện tại ở Việt Nam, chưa có vắc – xin phòng ngừa Adenovirus, ai cũng có thể nhiễm từ người lớn đến trẻ em, vì thế cách tốt nhất để kiểm soát bệnh lây lan là phát hiện sớm, cảnh giác với các yếu tố lâm sàng, yếu tố dịch tễ để không bỏ lỡ xét nghiệm; tuân thủ các biện pháp dự phòng thường uy đồng thời tuân thủ tiêm chủng các vaccine phòng bệnh đang sẵn có” – TS.BS Lê Kiến Ngãi thông tin thêm.

Phương pháp điều trị Adenovirus

- Trẻ bị nhiễm Adenovirus khi nhập viện sẽ được cách ly tại các phòng bệnh riêng biệt

- Hỗ trợ hô hấp (thở oxy hoặc thở máy) khi cần

- Dùng kháng sinh trong trường hợp bị bội nhiễm viêm phổi.

- Điều trị các triệu chứng bằng cách: hạ sốt khi trẻ sốt cao, bù nước điện giải, bổ sung dinh dưỡng, sử dụng thuốc kháng virus đặc hiệu với những trường hợp nặng, suy giảm miễn dịch (thuốc kháng virus không được chỉ định thường quy cho tất cả bệnh nhân).

Những lưu ý cha mẹ cần biết để phòng bệnh cho trẻ

- Cho trẻ bú sớm, ngay sau sinh, bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, bú kéo dài đến 2 tuổi

- Chế độ ăn dặm của trẻ hợp lý, đủ các thành phần dinh dưỡng

- Giữ gìn môi trường sống của trẻ sạch sẽ, thoáng mát, không có khói, bụi, khói thuốc lá

- Vệ sinh mũi họng cho trẻ thường xuyên: nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý (với trẻ nhỏ), trẻ lớn hơn cho súc miệng nước muối sinh lý

- Vệ sinh thân thể, rửa tay thường xuyên, cho trẻ mặc quần áo phù hợp với nhiệt độ môi trường, tránh để trẻ bị nhiễm lạnh

- Cần đeo khẩu trang khi trẻ ra ngoài, tránh tiếp xúc với trẻ em bị ốm, bệnh

- Tiêm vaccine phòng bệnh đầy đủ, đúng lịch theo chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia.

“Nếu trẻ có biểu hiện bất thường về hô hấp, cha mẹ cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra”, PGS.TS Lê Thị Hồng Hanh khuyến cáo.